డప్పు సామ్రాట్ అందె భాస్కర్ కి ఉస్తాద్ బిస్మిల్లా యువ పురస్కారం

మిత్రులందరికీ నమస్కారం గత 74 సంవత్సరాలుగా షెడ్యూల్ క్యాస్ట్ కు దక్కని అవార్డును ఈరోజు తీసుకోబోతున్న తమ్ముడు అందె భాస్కర్ కి అభినందనలు.

వారిపై నేను రాసిన వ్యాసం వీలు చూసుకుని చదువుతారనీ.....

డప్పు సామ్రాట్ అందె భాస్కర్ కి 

నేడు ఉస్తాద్ బిస్మిల్లా ఖాన్ యువ పురస్కారం 

భాస్కర్!

నీ మథర్ లాంగ్వేజ్ సౌండ్ 

డప్పు దరువే నీ బ్రాండ్ 

సూర్యుణ్ణి జబ్బ కేసుకొని 

భూదేవర వేదిక మీద 

మొగులు శ్యాందిరికింద 

తాత జాంబవంతుని మనువడివై 

చిందులు తొక్కి నింగినంటిన నీ ఆట

చిర్రా చిటికిన పుల్లల ధ్వని మాంత్రికుడా

నవరసాలు పలికించిన నైపుణ్యవంతుడా 

జాతికి కీర్తి తెచ్చిన  ఘనుడా  

డిల్లీ పీఠాలు గెలిచిన ధ్వనుడా!

జజ్జనకల జనలతో నీకు నీలి సలాం

పండుగకు పబ్బానికి పెళ్లికి సావుకు ప్రతి కార్యంలో ముందు నడిచేది డప్పు. తను మేల్కొని ప్రజలను మేల్కొల్పేది చాటింపు లేదా దండోరా. దండోరా వేసేది డప్పే. డప్పును తప్పెట అని కూడా పిలుస్తారు. అన్ని సంగీత వాయిద్యాలు కంటే ముందు పుట్టిన డప్పు ప్రపంచీకరణ ముప్పులో డప్పు వెనుకబడిన మాట నిజమే అయినా డప్పు డప్పే.

 అధునాతనమైన సంగీత పరికరాలు ఎన్ని వచ్చినా డప్పు ముందు దిగదుడుపుగానే ఉన్నాయి. మరుగున పడుతున్న కాలంలో డప్పుకు పోయిన పరువును నిలబెడుతున్న కళాకారుడు అందే భాస్కర్. 

 ఆకాశంలో వేలాడే సూర్యుణ్ణి డప్పు కుదురుగా తన భుజానికి వేసుకొని ఆకాశంలో ఒక అడుగు, భూమి మీద మరో అడుగు అన్నట్లు జాంబవంతునిలా చిందేస్తున్న కళాకారుడు అందె భాస్కర్. అందె భాస్కర్ డప్పు మీద జతులు వాయిస్తుంటే పండిత పామర జనరంజకంగా ఉంటుంది. సంగీత సామ్రాట్టులకి కూడా సంబ్రమాశ్చర్యాలు కలిగించే నైపుణ్యం వారి సొంతం. అతని కళా ప్రదర్శన తీరుతెన్నులను ఎవరైనా మెచ్చుకోవాల్సిందే. వారు పలికించే దరువులు, జతుల తీరు ఆబాల గోపాలానికి ఆనందాన్ని పంచుతాయి. మానసిక ఉల్లాసమే కాదు, ఆ శబ్దానికి ముసలోడైనా పడుచుదనంతో ఎగిరి గంతులు వేస్తుంటారు. అందె భాస్కర్ అంటే గల్లీ నుంచి ఢిల్లీ దాకా, దేశ విదేశాలలో అంతర్జాతీయ వేదికలపైన శబ్దాన్ని శూన్యంలో కూడా కాంతి వేగంలా పయనింపజేసిన  ప్రతిభ భాస్కర్ పుట్టు విద్య. మలేషియాలోని తెలుగు సంఘం వారి దీపావళి వేడుకలలో వీరి ప్రదర్శనను ఆ దేశ ప్రధాని వీక్షించారు. 

అందె భాస్కర్ మారుమూల పల్లెటూరైన అందె గ్రామం మిరుదొడ్డి మండలం సిద్దిపేట జిల్లాలో దుర్భర దారిద్యంలో కొట్టుమిట్టాడుతున్న శాంతమ్మ బాలయ్య దంపతులకు  జన్మించాడు. అందే గ్రామం కూడవెళ్లి వాగు పరివాహక ప్రాంతం. భాస్కర్ పుట్టే నాటికి ఆ ప్రాంతమంతా సిరులొలికే పాడిపంటలకు నెలవైనది. గలగల పారే వాగొడ్డున అనుభవించిన ఆకలి జీవితమమూ, అవమానాల బ్రతుకూ ఉంది. ఆ ప్రాంతం చైతన్యవంతమైంది. ధిక్కారానికి చిరునామా. త్యాగాలకు, తెగింపులకు వీలునామా అని చెప్పుకోదగ్గ ప్రాంతంలో కుల వివక్ష కుటీల్లం మాత్రం పోలేదు. అవమానాలలోంచి సన్మానాన్ని స్వప్నించిన భాస్కర్ చిత్తశుద్ధిని కొనియాడవలసిందే.

భాస్కర్ బాల్యంలో తన తండ్రి బాలయ్య కొడుతున్న డప్పు దరువులు చూసి అనుకరించాడు. ఆచరించాడు. నేర్చుకున్నాడు. ఇంకా నేర్చుకోవాల్సింది ఉంది అని తన కళ గురించి గొప్పగా చెప్తాడు. ఆటను శబ్దాన్ని జతులను విశ్వవ్యాప్తం చేయాలని కలలుగన్న సంకల్పవంతుడు. అంకుఠిత దీక్ష కలిగిన సంపద్వంతుడు.   పలుకోణాలలో పరిశోధించి అనేక కొత్తకోణాలను ఆవిష్కరిస్తున్న డప్పు కళాకారుడు. 

 తెలుగు విశ్వవిద్యాలయంలో జానపద విభాగంలో "తెలంగాణ జానపద కళారూపాలు - సంగీత వాయిద్యాల ప్రాధాన్యత" అనే అంశంపై పీహెచ్డీ చేస్తున్నాడు. అభిరుచి కలిగిన రంగంలో ఆలోచనలకు పదును పెడుతూ ముందుకు సాగుతున్న క్రమంలో వీరి ప్రతిభను గుర్తించిన CCRT (Centre for Cultural Resources and Training) స్కాలర్ షిప్ అందజేస్తున్నది.

నిరంతరం నేర్చుకుంటూ అనేకమందికి డప్పు వాయించే విద్యను బోధిస్తూ దశ దిశలా వ్యాపింపజేస్తున్న కృషికి నిలువెత్తు రూపం అందె భాస్కర్. డప్పును మోగించేది పురుషులు మాత్రమే. డప్పుల తయారి విధానములో స్త్రీల పాత్ర అమోఘం. వారూ వాయించాలని పట్టుబట్టాడు. భాస్కర్ పట్టుదల ఆ పరిస్థితిని తిరగరాసింది తెలంగాణ భాషా సాంస్కృతిక శాఖ డైరెక్టర్ డా. మామిడి హరికృష్ణ గారి ప్రోద్బలంతో పదిహేను వందల మంది ఆడబిడ్డలకు డప్పు దరువులను నేర్పించిన దీక్షా దక్షిత వారిది. గత సంవత్సరం నారీ శక్తి పేరుతో భారత గణతంత్ర దినోత్సవ వేడుకల్లో తెలంగాణ మట్టికళా రూపం 20 మంది ఆడబిడ్డల చేత ఢిల్లీలో ఆదిమ ధ్వని వినిపించాడు.  

ఆగస్టు 2022లో విశాఖపట్నంలో ఆంధ్రప్రదేశ్ సృజనాత్మకత సాంస్కృతిక కమిషన్ మరియు తెలంగాణ భాషా సాంస్కృతిక శాఖ ఆధ్వర్యంలో నిర్వహించిన జానపద కళల ప్రదర్శనలలో భాగంగా భాస్కర్ కి ఆంధ్రప్రదేశ్ మంత్రివర్యులు కందుల దుర్గేష్ "జానపద సామ్రాట్" అనే బిరుదును ఇచ్చి సన్మానం గావించారు.

సంగీత వాయిద్యాలలో సంగీత కళాను నైపుణ్యాలలో విశేష ప్రతిభ కనబరిచే కళాకారులకు ఏటా ఇచ్చే బహుమతులలో భాగంగా సంగీత నాటక అకాడమీ ఉస్తాద్ బిస్మిల్లా ఖాన్ యువ పురస్కారం 2022- 23 సంవత్సరానికి భాస్కర్ ని ఎంపిక చేసింది. ఈ అవార్డు ప్రారంభమై 74 సంవత్సరాలు  గడుస్తున్నా ఇప్పటివరకు షెడ్యూల్ కాస్ట్ కు  వరించలేని స్థితిలో భాస్కర్ ని వరించడం అంటే తెలంగాణ కీర్తిగా జాతి సంపదగా పరిగణించాలి. ఈ పురస్కారం కింద 25 వేల రూపాయల నగదు శాలువాతో సత్కారం ఉంటుంది.

తెలంగాణ రాష్ట్ర జానపద కళాకారులు సాధించిన ఒక విజయం గా ముఖ్యమంత్రి ఎనుముల రేవంత్ రెడ్డి గారు ఆశీస్సులు అందజేశారు.  ఉస్తాద్ బిస్మిల్లా ఖాన్ పురస్కారం ఈనెల నవంబర్ 22 రోజున ఢిల్లీలో జరిగే ఒక వేడుకలో  బహుకరించనున్నారు.

తన విశేషమైన డప్పు కళా నైపుణ్యంతో ఎంతో కీర్తి పొందుతున్న అందే భాస్కర్ డప్పు కళకు పెట్టని కిరీటమై వెలుగొందుతాడని భరోసా కల్పిస్తున్నాడు. అందె భాస్కర్ జాతి శిఖలో జానపద సామ్రాట్. ఆ పురస్కారం స్వీకరించబోతున్న వేళ డప్పు భాస్కర్ కి హృదయ పూర్వక అభినందనలు.

-డా. సిద్దెంకి యాదగిరి

జంబూ సాహితీ

డప్పు కళా సామ్రాట్ అందె భాస్కర్ ఈ పేపర్ విజయక్రాంతి లింకు 

22-11-2024.

కాలంపై కలం మోగిస్తున్న నిప్పుల తప్పెట

తొలి వెలుగు ఈ పేపర్

కాలంపై కలం మోగిస్తున్న నిప్పుల తప్పెట

 ‘‘ప్రత్యామ్నాయ మేథోమథనం మానవ అస్తిత్వాన్ని చాటే అంతిమ లక్ష్యమై ఉండాలి.’’ డా॥ బి. ఆర్‌. అంబేడ్కర్‌.

 నిందల్ని ఎదుర్కొని నిచ్చెనమెట్ల వ్యవస్థలో జ్ఞానాన్ని సాయుధంగా మలుచుకున్న అంబేడ్కర్‌ తొవ్వ దూగుతున్న జ్ఞానం ఈ దేశానికి వెలుగుల్ని పంచింది. ఆజ్ఞానం ఇప్పుడు ఆకాశంలో వేలాడుతున్న పొద్దును మున్నూటరవై డిగ్రీల దప్పు కుదురును చేసి మోగిస్తుంది. కుతకుత ఉడుకుతున్న బతుకుల్ని కవిత్వంగా సమానత్వం కోసం మా‘నవ’ అస్తిత్వాన్ని చాటింపు చేస్తున్న నిప్పుల తప్పెట మోగిసుస్తున్న వెలివాడ లంద స్వప్నం దళిత కవిత్వం. దళిత కవిత్వం రాస్తున్న ప్రముఖ దళిత కవి సంపాదకులు తప్పట ఉదయ ఆవిష్కరిస్తున్న పుస్తకమే 'అలకల పోత'. 

 పేదరికం బహుమానంగా ఇచ్చిన అయ్యవ్వను ఈసిడించలేదు. కడుపుల ఆత్మతో కళ్లకు అద్దుకున్నడు. కన్నీళ్లకు కారణమైన సమస్యలపై జిద్దుకు నిలవడ్డడు. అవ్వ సేను సేనుకు చల్లిన సెమట జల్లుల్ని తూట్లుపడ్డ బస్సు టిక్కెట్లని బాగా గుర్తించుకున్నడు. పనిల దిట్ట, మాయితనంల మునిగి మంచికి మారు పేరు తెచ్చుకొని మధ్యలోనే ఆగం చేసి వెళ్ళిన అయ్యని తలుసుకుంటుండు. మూలాల్ని స్మరిస్తూ పిడికెడు కలలని దోసెడు కన్నీళ్లతో ఎండమావుల్లాంటి స్వప్నం వెంట పరుగెత్తుతున్న జీవితం తప్పెట ఓదన్నది.

ఉదరపోషణకు ఎన్నో ఉద్యోగాలున్నా బాధ్యతాయుత పౌరుల్ని తీర్చే బడిపంతులు అయిండు. ఇపుడు పాఠంతో పాటు బతుకుపాఠంను బోధిస్తున్న అక్షర ప్రేమికుడు.

 పలుక బలుపం పట్టి బడికి పోతున్నపుడు కుల వివక్ష బూతమై తరిమిన కాలం కాల్చిన వాతలున్నాయి. ఆదరణ అందించిన ఉన్నత కులాల సాన్నిహిత్యమూ ఉంది. కంట్లె ఒత్తులు పెట్టుకొని గురి కోసం గిరిగీసుకొని రాత్రీపగలు రాజీలేని పోరుతో సదువుతున్నపుడు అడుగడుగున సమాజాన్ని అర్థం చేసుకున్నడు. అవమానాలు లేని సమాజాన్ని కలగన్నడు. 

 అంతరాలని అంతం చేయడానికి సమసమాజ నిర్మాణానికి అక్షరాలను ఆయుధంగా ఎంచుకున్నడు. అనుభవాలను, అనుభూతులను, కన్నీళ్ల కలల గెలలతో సాహిత్య వాకిట్లో అలుకుపోసి ముగ్గేసినట్లు అస్తిత్వ గుర్తులతో ‘మొగ్గ పూసలు’ మొదటి పుస్తకంతో ముందుకొచ్చిండు. ఆ పరంపరలో మళ్లీ ``అలకలపోత`` కవిత్వంతో ఓదన్న వస్తున్నాడు.

  వస్తు నవ్యత, పదచిత్రాలు, భావ చిత్రాలు మొదలైన అన్నింటి మేళివించి ఎంచుకున్న కవితా వస్తువులో ప్రత్యేకతను చాటుకుంటున్న కవిగొంతుక ఓదన్నది. అన్ని వాదాలతోపాటు దళితవాదాన్ని తనదైన శైలిలో ప్రదర్శిస్తున్న తీరు పాఠకుల్ని అబ్బురపరుస్తుంది. నిరసన నిప్కల్ని రగిలిస్తున్నాడు. నిరాధారమైన పనితట్టని అట్టహాసమైన ప్రగతిగా మార్చుకుంటున్నాడు. 

 ‘గోళమే లందగోలెం’ కవితలో

 ‘‘తోలు పర్రనే కాన్వాస్‌గా 

 పని కత్తుల్ని కుంచెని చేసి బతుకు చిత్రం గీస్తున్న

 నిత్యం వన్నెతగ్గని వర్తమాన పటమే నేను’’అని తన అస్తిత్వంతో సమాజానికి పరిచయమవుతున్నాడు. తన పరిశీలనను, విషయాలను, వినూతనంగా వివరిస్తాడు. ఎక్కడా దళితవాదాన్ని బయటపెట్టడు. స్థూలంగా ఆలోచిస్తే గాని దళితాయనం అర్థంగాదు. విశ్వనరుడనని గుర్రం జాషువా గారు నుడివినట్లు ఓదన్న స్వీయ వ్యక్తీకరణ ‘అన్వేషణ’లో చూడండి.

 ‘‘ఆలోచన సుడుల్లో జ్వలిస్తున్నా 

 నిత్యం రగులుతునే వున్నా 

 నిర్మలత్వం కోసం వెదుకుతూ 

 విశ్వమంతట విస్తరిస్తున్నా’’ అని చెబుతుంటాడు. అవసరాన్ని బట్టి బడబాగ్నిలా జ్వలిస్తుంటాడు. నిత్యం రగులుతూ నిర్మలత్వం కోసం విశ్వమంతా విస్తృతమవుతున్నానని స్వీయ కార్యదీక్షతను ప్రకటిస్తాడు.

 దారి చూపిన వేగు చుక్కలకు ప్రణమిల్లుతూ ఈ దేశం సర్వం కర్మమయమనే దోపిడి మనువాదాన్ని ధిక్కరించి సమాజంలోని అట్టడుగు బడుగు బలహీన వర్గాల అభ్యున్నతి కోసం జీవితాల్ని ధారపోసిన మహాత్మ జ్యోతిరావు ఫూలేని స్మరిస్తూ..

 ‘‘అంతరాల దొంతరల కులగజ్జి

 కుటిలత్వాన్ని చీల్చి మనువాదులు కుట్రలపై

 ఫెడేల్మని చర్సిన చర్నా కోలతడు’’ అని కుట్ర పూరితంగా పుట్టింది మొదలు పుల్లలలో పడేవరకు శాసిస్తూనే వుంటారు. కాని ఫూలేని మొద్దు నిద్దురని మేల్కొల్పే చర్నా కోలతో పోల్చడం సబబుగా ఉన్నది.

 దేశంలో రాష్ట్రంలో ప్రభుత్వాలు మారాయి. దళితుల జీవితాలు దుర్భరమవుతున్నాయి. దళితుల్ని హీనంగా చూస్తున్న సంఘటనలు కవిని ఉక్కిరి బిక్కిరి చేసాయి. మంథనిలో మధుకర్‌, నిజామాబాద్‌లో ఇశ్రాయేలు లాంటి కులహత్యల్ని వాటి పర్యవసనాల్ని తలుసుకుంటూ ప్రస్తుత పరిస్థితుల్లో నిప్పుల కుంపటిలా రాజుకుంటాడు. పరువు హత్యల్ని చూసి చలించి కన్నీరైతాడు. తేరుకుంటాడు. రాలిన మోదుగుపూలను ఏరి ధైర్యాన్ని అద్ది మన భుజానికి తగిలిస్తాడు. ‘మీ సొగసు మాకెందుకు’ అను కవితలో.. 

‘‘శవాల మధ్య మృత విద్యను అభయమిస్తూ

  తెగిపడిన శంబుక తలకు  

  మా శుక్రాచార్యుడు జీవి పోస్తండు

  తరతరాల పీడన నిర్మూలన కోసం

  కంచికచెర్ల కోటేశు కణకణ మండే నిప్పుల కాట్నంలోంచి

  ఎగసిపడుతున్న నిప్పురవ్వలై సందేశమిస్తుండు ’’ అనే అభివ్యక్తి ద్వారా నిజాన్ని కళ్ల ముందుంచుతాడు.

 ‘‘మీకు చేతనైతే నా మృతదేహాన్ని నాలుగు రోడ్ల కూడలిలో ఖననం చేయండి / ధిక్కార పతాకాన్నవుతా’’ అని రాసిన కలేకూరి ప్రసాద్‌ వాక్యరవ్వలు గుర్తుకొస్తయి. దళిత సాహిత్యం ఉవ్వెత్తున ఎగసిన కంచికచెర్ల కోటేశుతో సహా పురాణ ప్రతీకలైన శుక్రాచార్యుని ఉపమానించడం వలన ప్రజాకవి శివసాగర్‌ చెప్పినట్లు ఇప్పుడు నడుస్తున్నది చండాల చరిత్ర స్ఫురించేలా దృశ్యీకరిస్తాడు.

 కుల మత లింగ ప్రాంత వివక్షలేని అంతర్జాతీయంగా మహా ఘనత వహించిన రాజ్యాంగం మనది. చట్టబద్ధంగా ఎన్నికైన ప్రజాప్రతినిధులు అబలల్ని వేశ్యలతో పోల్చుతూ దూషిస్తుంటే కవి బాధతో మదనపడుతుంటాడు. ‘నిజప్రతి’ కవితలో..

 ‘‘జీవులన్నీ విభిన్న సమూహాల సమాహారమే

 ప్రకృతే ప్రథమ సోపాన పట్టిక

 జంబు ద్వీపమెప్పుడు బహుళజాతుల నిలయమే’’ అని జాంబవంతుడు పాలించినప్పటి నుంచి ఇప్పటి ఎన్నో భిన్న మతాలకు పుట్టినిల్లు. బహుళ జాతుల నిలయమని నినదిస్తాడు. అవాకులు చవాకులు పేల్చడం సరికాదని ప్రబోధిస్తాడు.

   Poetry is criticism of life -Matthew Arnold చెప్పినట్లు బతుకు మూలాన్ని విమర్శీకరించడమే కవిత్వం. తన జీవిత మూలాన్ని కట్టిన మూటని విప్పుతాడు.

 కుల వృత్తులు సాతలుగా విభజించబడి ఉండేవి. మాదిగలు చేసే పనిని మాయితనం, మ్యాతనం మొదలైన పేర్లతో పిలుస్తుంటారు. నార చీరడం, చెప్పులు ముడవడం, బాయికాడ పనిచేయడం. సాతలవల్ల ఎట్టికి దగ్గరైన బతుకులు సదువుకు దూరమయ్యాయి. సాతలమీద స్పష్టమైన అవగాహన కవికి ఉన్నది. ‘సాత’ కవితలో

 ‘‘సాత మట్టిని ముద్దాడి 

 అక్షరాలను దిద్దుకొని

 కర్మ సిద్ధాంతంను తిరగ రాస్తూ ఆకాశమే హద్దుగా గమ్యాన్ని నింగిని ముద్దాడుతుంది’’ అని కర్మ సిద్దాంతంతో కలెబడుతూ భవిష్యత్తు సారెపై లక్ష్యాన్ని ఆవిష్కరిస్తాడు. 

 దళిత వస్తువు వ్యక్తీకరణలో సౌందర్యాత్మకతను జొప్పిస్తాడు. దళిత ప్రతీకలైన నల్లని, చెమట సుక్కలు, దళిత ప్రేమాయణం, మొదలైన మాదిగ వాసనలు పచ్చి పచ్చిగా వీస్తుంటాయి. ‘నీలిమ’ కవిత లో...

 ‘‘ఓ... నా... నల్లని కలువపువ్వా

 మట్టిలో పుట్టి ఉప్పునీటిలో పెరిగిన

 చెమటచుక్కల గంధమా

 నీ ముందు కస్తూరి జిలుగులన్నీ దిగదుడుపే’’ అని చెప్పడంతో కళాత్మకతను ఆపాదించాడు. ఈ కవిత చదువుతుంటే ఎండ్లూరి సుధాకర్‌ గారి ‘చండాలిక’ కవితలోని ‘‘ఓ... నా చండాలిక నీ వెండి కడియాల కాళ్ల ముందు వేలయేల్ల ప్రబంధ కన్యలు వెలవెల బోయారు’’ అన్న పంక్తులు గుర్తుకు రాకమానవు. 

 అలమటించే ఆకలి పిడికెడు మెతుకుల్ని వెతుకుతుంటే ఉన్మాదం రాజకీయాన్ని తొవ్వుతుంది. సమానత్వం లేక సతమతమవుతున్న అలజడి జీవితాలు ఆధ్యాత్మిక జీవితం కోసం పరమతాల్ని ఆశ్రయిస్తాయి. ఎందెందు వెదకినా అందందు కులమే కలదన్నట్లు నిరూపణలు గావిస్తూ రాసిన కవిత ‘రాత’ వాస్తవానికి దర్పణంగా ఉన్నది. ‘‘కులం మారిన కరుణించదు ఈ గీత

 మతం మారిన మారదు కులం వాత

 కులం వాతకు లేదేం మార్గం?’’ అంటూ మతం మారిన కులఛాయాలు వెంటాడుతుంటాయి. ఇక్కడి తారతమ్య భేదాలు నీడలా తరుముతుంటాయని వాస్తవాల్ని చూపుతాడు. 

 సాధారాణ ఉపాధ్యాయులు బడికి తప్పరు. విద్యార్థికి అర్థం కాని కాకప్పు వారికనవసరం. పాఠం చెపుతూనే ఉంటరు. పిల్లలంటే కవిగారికి మహా ప్రీతి. పిల్లల నడుమ తాను, తన చుట్టూ పిల్లలు అన్నట్లుంటాడు. ఓదన్న సామాజిక బాధ్యత కలిగిన ఉపాధ్యాయునిగా పాఠశాల బాధలే కాదు పిల్లల బాధల్ని చూసి చలించిపోతాడు. పాఠశాల కోవెలలో తండ్రిలేని విద్యాకుసుమం పాముకాటుతో నేలరాలింది. ఆ విషాదాన్ని తట్టుకోలేక విలపిస్తాడు.  

 ‘‘రూపమంతా సక్కదనం గాకున్నా

 రూపు కట్టినట్టుగా... నా మదిలో వాడు

 వాని జ్ఞాపకాల బతుకే ఒక పెద్ద ప్రశ్నగా...’’ (మదినిండా వాడే పుట.8) తన పాఠశాలను కమ్మిన విషాదాన్ని అక్షరీకరిస్తాడు. 

 ఓదన్నది తల్లిమనసు. కోడి తనపిల్లల్ని రెక్కల కింద పొదువుకున్నట్లు పిల్లలపై ఆశలు పెంచుకుంటాడు. ఆశయాల ను ఆవిష్కరిస్తుంటాడు. పట్టుకుచ్చుల పువ్వును తడిమినట్లు మృదువుగా దువ్వుతుంటాడు. నేటి బాలలు రేపటి పౌరులు అని ప్రపంచ భవిష్యత్తు వారిదేనని భరోసాగా చెప్పతాడు.

 ‘వారసులు’ కవితలో...

  ‘‘పిల్లలు సమసమాజ ప్రగతికి సోపానాలు 

  విశ్వానికి వారసులు

  మన ఆశలకు ప్రతిరూపాలు’’ అని పిల్లలే ప్రగతికి సోపాలనాలని రేపటి ఆశల ప్రతిరూపాలుగా దర్శిస్తాడు.

 ప్రతి ఒక్కరి జీవితంలో బాల్యం తిరిగి రానిది. తరగని జ్ఞాపకాల గని. కానీ కొంత మందికి బాల్యంలేని జీవితాలను చూసి కరిగిపోతాడు. ‘‘నాకు బాల్యం లేదు’’ అన్న మ్యాక్జిమ్‌ గోర్కీ మాటలు స్ఫురిస్తాయి. ‘పగిలిన గాజు పెంకనే’ అనే కవితలో బాల్యం గురించి రాస్తూ...

 ‘‘బాల్యం చెరగిపోయిన తీయటి కళ

 పట్టుజారి పలిగిపోయిన అద్దం

 అతుకు పెట్టడానికి వీలులేని ముక్కల్ని ఏరినాకొద్దీ

 నిలువుత కోస్తూనే ఉంటది.’’ అంతర్థానమైన బతుకులు పట్టుజారి పగిలిన అద్దం ముక్కలుగా పోల్చడం ఉన్నతమైన అభివ్చక్తిగా ఉంది.

 ‘‘నీ అభిప్రాయంతో నేను ఏకీభవించకపోవచ్చు. నీ అభిప్రాయం చెప్పడానికి నా ప్రాణాన్నైన అడ్డుపెడతా’’ అని ఫ్రెంచ్‌ రచయిత ఓల్టేర్‌ చెప్పినట్లు ప్రజల కోసం ‘ఇప్పుడు కాకపోతే ఇంకెపుడు మాట్లాడుత’అని నిక్కచ్చితంగా ప్రవచిస్తాడు. అన్యాయం జరుగుతున్నంత సేపు ఉదాసీనంగా ఉండనంటూ ...

 ‘‘మనమంతా ఒకటనే తేనే పలుకులు

 లోగుట్టు చెక్క భజనలు 

 లేళ్లను బుద్ధిజీవుల(లేల్ల)ను బలిచ్చే 

 పన్నాగాలైనపుడు? 

 నోరెత్తకుండ ఎలా ఉండగలను?’’

 కవి ఒక కంట కన్నీళ్లనీ, మరో కంట అగ్నిని వెదజల్లగలడు. ఎతను పారించినట్లే పీడకుల్ని ఎదురించే పదునును పదాలకి తేజుతనాన్ని అద్దుతాడు. అన్యాయం జరుగుతున్నపుడు వైరాగ్యంతో వుండే వ్యక్తిత్వం ఓదన్నది కాదు. లోపల ఒకటి బయట మరొకటి వ్యక్తీకరిస్తే తప్పనిసరిగా ధిక్కరిస్తానంటాడు. మాటలకు అగ్ని స్నానం చేయించి పుటం వేసినట్లు పరిశుద్ధంగా మాట్లాడాలని తలుస్తాడు.

 వాక్‌ శుద్ధి అంటే నమ్మకం. 

అచంచలమైన విశ్వాసం. మాటల పరిణామ క్రమాన్ని వివరిస్తాడు. ‘వాక్‌ శుద్ధి’ కవితలో...

 ‘‘ఇపుడు మాటలు 

 నలుదిక్కులు ప్రాకే రవి కిరణాలౌతాయి

 అంకురించే అస్తిత్వపు జాడలౌతాయి.’’ మాటల మహోన్నత తత్వం అక్షరాల ఎండుగ వోసి చెప్పుతడు. 

 కవి హృదయమంతా నిఖార్సయిన పల్లెతనమూ ఉంది. కవి పల్లె తనాన్ని మరువలేదు. పల్లెమీది మమకారాన్ని పల్లె అంత స్వచ్ఛంగా, సంస్కారయుక్తంగా విశదీకరిస్తాడు. పల్లె సుట్టూ ఉన్న జీవవైవిధ్యాన్ని నెమరేస్తాడు. మనల్ని బాల్యంలోకి తీసుకెళుతాడు. స్వభావోక్తంగా వివరిస్తాడు. ‘పల్లె దృశ్యం’ని ఆవిష్కరిస్తాడు.

 ‘‘గట్టు గట్టంతా పచ్చపచ్చని 

 పంట చేండ్ల నిగారింపు 

 తలెత్తుకొన్న మొక్కజొన్న తలసుంచులా 

 కొండలు నడుమ సూరీడు

 పల్లె నుదుటి సింధూరం’’ అని పల్లెతనాన్ని వివరిస్తాడు.

 కోల్పోతున్న పల్లెతనాన్ని కలవరిస్తాడు. మానవ సంబంధాలన్నీ ఆర్థిక సంబంధాలే అన్న మార్క్స్‌ మాటలతో ఉదహరిస్తాడు. మనసుల్ని చిత్రిస్తాడు. మనుషుల ప్రేమని వస్తువుల మీదికి మలుపుతున్న వ్యాపారంలో కొట్టుకపోతున్న మనిషితనాన్ని మానవత్వంతో వస్త్రగాలం పట్టి వడపోయాలని తలపోస్తాడు.

 ‘‘సరుకుల సంతలో 

 కరుగుతున్న మంచులా

 మమతాను బంధాలు 

 తెలంగాణ పల్లె గుండెల్లో పొడుస్తున్న పొడుస్తున్న‘‘ (బంధము పుట 25) కన్నీళ్లతోనే కత్తులు నూరాలని బహుళజాతి మోసాల్ని నాటకీయంగా ప్రదర్శిస్తాడు. అక్షర సైరికుడు కాబట్టి అక్షరాలతోనే కవాత్‌ చేస్తాడు. పల్లెను మింగుతున్న నయా దళారులపై అక్షర తూటాలు ఎక్కుపెడుతాడు. గుట్టను ధ్వంసం చేస్తున్న దృశ్యాన్ని చూస్తూ కవిత్వానికి పోరు మంత్రం వేస్తాడు. అదృశ్య విధ్వంసాన్ని తేటగా దృశ్యీకరిస్తాడు. ‘కాగుతున్న నిప్పుల కుండ’ కవితలో..

 ‘‘బహుళజాతి బద్ధ శత్రువు

 జడలు విప్పి కారు మేఘంలో కమ్మేస్తూ

 గీడనే పుట్టి పెరిగిన మల్లెమొగ్గలను 

 పల్లె సీమలను ముసి ముసి నవ్వులతో 

 కసి కసిగా కాటేస్తుంది’’ అని కుట్రల్ని బట్టబయలు చేస్తాడు. ఇవ్వాళ్ల పట్టణాలు, పల్లెలు తేడా లేకుండా సామ్రాజ్యవాద బూతం కనపడకుండా వ్యాపిస్తున్న కైత్కాలను పసికట్టిండు. పల్లెల్ని నాశనము చేస్తున్న విధానాలను కాగుతున్న నిప్పుల కుండయి మసులుతుంటాడు.

 పుట్టి పెరిగిన నేపథ్యాన్ని రాయని కవి వుండడు. తన ఊరిలోని బాధల్ని గాథలుగా మలుస్తాడు. ఊళ్లోని ప్రతిచోటకు పాఠకుల్ని తీసుకెళ్లి పరిచయం చేస్తాడు. కుటీలం లేదు. కలసిమెలసిన సహజీవనం. మమతల ఒడి మా ఊరు అని పరిచయం చేస్తూనే మారిన పరిస్థితుల్ని ఏకరువు పెడతాడు.

 ‘‘ఊరిప్పుడు

 కాకులు గద్దలు తన్నుకుపోతున్న కోడిపిల్ల

 దళారి చేతుల్లో మోసపడిన దిగులు

 వచ్చలు వచ్చలుగా పెచ్చులూడుతున్న నొప్పుల పచ్చికుండ

 మాడుతున్న రెక్కలమాటున రగులుతున్న నిప్పుల కుంపటి’’ అని ప్రస్తుత పరిస్థితుల్ని ప్రతిబింబిస్తాడు.

 మనిషికి మనిషికి మధ్య వ్యత్యాసాలు నింపి విభజిస్తున్న మత మారణహోమాన్ని, తత్ఫలితంగా జరుగుతున్న తీవ్ర పరిణామాల్ని వివరిస్తాడు. మనుషుల్లో ‘‘చైతన్యపు జ్వాల’’ రగిలిస్తాడు.

 ‘‘మనిషికి మనిషికి మధ్య కౌర్యం

 ఉగ్గుపాల పోతగా

 మతమౌఢ్యమేమో మానవతను బల్జేస్తుంది’’అని విశ్వవిద్యాలయాల్లో కుల మతాల కుళ్లుల్ని వెల్లడిస్తాడు. దళిత బహుజన విద్యార్థులు బాల్రాజ్‌, వేముల రోహితుల్ని రాలిన సంఘటల్ని గుంబనంగా స్పృశిస్తాడు.

 తెలంగాణ పండుగలని ప్రచారం కల్పిస్తున్న ప్రభుత్వం కిందిస్థాయికి అందిందా లేదా అనేది పట్టించుకోదు. బతుకమ్మ పండుగకు ఎనలేని ప్రాముఖ్యతనిస్తూ ఉంటది. ఇప్పటికీ కొన్ని దళితవాడల్లో బతుకమ్మ ఆడిన దాఖలాలు లేవు. ఇంకా అంటరాని వారుగానే పరిగణించబడుతున్నారు. మాదిగలకు బతుకమ్మ పండుగ లేకుంట చేసిన వ్యవస్థమీద కవి తన నిరసన వెళ్లగక్కుతాడు. బతుకమ్మ మీద దాండియా దాడిని ఓదన్న నిరసిస్తాడు. తంగేడు వనంలో తండ్లాట కవితలో నవోదయాన్ని ఆహ్వానిస్తాడు. దూరమైన ‘బతుకమ్మ’ పండగలో ఎతల్ని పేర్చుతుంటాడు.

 ‘‘తంగేడు వనంలో 

 బతుకు తండ్లాట మొదలైంది 

 వెలివేయబడిన బతుకమ్మ 

 గంపెడాశతో తూర్పును తడుముతుంది

 రేపటిని వెలుతురు కోసం’’ అని కొత్త దృక్కోణాన్ని కలగంటాడు. బతుకమ్మందరిదని చాటుతుంటాడు.

 విలయానికి కారణమవుతున్న సామాజిక మాధ్యమాలు మోసుకొచ్చిన దుర్మార్గాన్ని అక్షరబద్ధం చేస్తాడు. ఒక అబలను మూకుమ్మడిగా తగలబెడుతున్న దుస్సంఘటనను చిత్రిస్తూ..

 ‘‘సదాచార సంస్కృతిలోని అరాచకమా

 అతివల్ని ఆహుతి చేస్తున్న వాచాలత్వమా

 నీ రెండు నాల్కల ధోరణి శ్రీఘ్రముగా నాశనమగు గాక’’ అని విపరీతాన్ని కవి శపిస్తాడు. 

 తెలంగాణ ఔన్నత్యాన్ని గుర్తుకు తెచ్చుకొని ఇక్కడి నేలలోని జిద్దును గానం చేస్తాడు. గాయాలను స్మరిస్తాడు. పోరాటపంథాను యుద్ధగీతికగా మలుచుకున్న విధానాన్ని వివరిస్తాడు. ‘బృందగానం’ కవిత ద్వారా

 ‘‘అస్తిత్వమే ఊపిరిగా

 పోరాటమే ఆరాధనగా ఓ యుద్ధగీతికైంది’’ అని ప్రతిబింబిస్తాడు. 

 మూలాన్ని మరువకూడదని మట్టి సంబంధాన్ని మన్నికగా రాస్తాడు. నిరాకారంగా కనిపించే మట్టిలో జనావళిని పోషిస్తున్న వాస్తవాన్ని కళ్లకు కడుతాడు. మట్టిలోని మమకారాన్ని తట్టి లేపుతాడు. ‘మట్టి సంబంధం’ అనే కవితలో మట్టి తత్వాన్ని వివరిస్తాడు. 

 ‘‘మట్టిలో ఒడువని ముచ్చటుంది

 మట్టికి మనిషికి విడదాయరాని బంధం ఉంది

 నెనురుండాలె గని ఎప్పటికీ తెగని సంబంధముంది’’

 పుల్వామా దాడి అనంతరం సర్జికల్‌ జరిపిన దాడుల్లో అభినందన్‌ వర్తమాన్‌ ధైర్య సాహసాలకు ఎంత హింసిస్తున్నా తొణకని ఆత్మస్థైర్యానికి దేశం యావత్తు శిరసొంచి నమస్కరించింది. ఓదన్న మాటల్లో ఒక ప్రత్యేకత చూడండి.

 ‘‘దేశానికి పెట్టని కోటగ నిల్సినోడ

 నిస్వార్థ త్యాగానికి పట్టం గట్టిన వీరుడా...

 అజేయుడా నీకు సలాం’’ అని దేశభక్తిని కీర్తిస్తాడు. 

 ఈ పుస్తకంలో తెలంగాణ దళిత, మాదిగ వృత్తి పదాలు అద్భుతంగా ప్రయోగించాడు. అత్తర గాలం, అద్దె పొందికలు, రికాం, వనెం, ఎల్లెలుకల, గంపెడాశ, అందు బొందుగుల, గొండిగ, పుటుక్కున, గల్మ, ఇద్దెకాడ్వి, ఉర్మిర్మి, నిగురాన్‌ మొదలైన ఎన్నో పదాలను సాహిత్యంలో ప్రయోగించాడు.

 ఇది రెండవ పుస్తకం గనుక కవిత్వం ఎలా ఉండాలో ఉండకూడదో ఓదన్నకు తెలుసు. చిక్కదనం చక్కదనం మేళవించిన కవిత్వం వస్త్రగాలం పట్టే వడపోతలో కాలంతో కలెవడి నిలుస్తది. జన జీవన నాలుకలపై నడయాడుతది. అధ్యయనంతో విశ్వమంతా విస్తృతమయ్యేంత కృషి చేస్తాడని నమ్మకం కల్గిస్తున్నాడు. దాదాపు అన్ని చలనాలు ఆకళింపు చేసుకున్న కవి తప్పెట ఓదన్న. ఏది రాసినా దానిలో లీనమవుతాడు. అనుభూతితో రాస్తాడు. మనసుతో దేవుతూ హత్తుకునేటట్లు వ్యక్తీకరిస్తాడు.

ఎత్తిన కలంలో ఎతలు ఎగజల్లుతున్నాడు. బరిగీసి నిలిచే బాధల్ని సిరలో ముంచి గాథాలు కావాలని కాంక్షిస్తున్నాడు. బతుకును అక్షరాల్లోకి నింపి కవిత్వంగా మలిచి కాలం కాన్వాసు మీద లిఖిస్తున్నాడు. నడుస్తున్న చరిత్రను పొడుస్తున్న పొద్దును గుప్పెట్లో పట్టి సాహితీ క్షేత్రంలో అక్షర మొలకల్ని ఎగజల్లుతున్నాడు. మండే సూర్యున్ని జబ్బకేసుకొని చిర్రా చిటికెతో నిజాన్ని ధ్వనిస్తూ, ఇజాన్ని సాహిత్యంలో ప్రకటిస్తూ తప్పులపై నిప్పుల తప్పెట మోగిస్తున్నాడు తప్పెట ఓదన్న.

  -డా॥ సిద్దెంకి యాదగిరి

         9441244773.

అలకల పోత పుస్తకావిష్కరణ 

తేది :27-10-24

స్థలం ఫిలిం భవన్ కరీంనగర్ 

సమయం: ఉదయం 10 గంటల నుంచి. 

అందరూ హాజరై సభను విజయవంతం చేయగలరు.

తొలి వెలుగు లింకు

*తెలుగులో వంద ఉత్తమ పుస్తకాలు & కథలు*

💐 *తెలుగులో వంద ఉత్తమ పుస్తకాలు* 💐---------------------------------------------------●కన్యాశుల్కం - గురజాడ అప్పారావు

●మహాప్రస్థానం - శ్రీశ్రీ

●ఆంధ్ర మహాభారతం - కవిత్రయం

●మాలపిల్ల - ఉన్నవ లక్ష్మినారాయణ

●చివరకు మిగిలేది - బుచ్చిబాబు

●అసమర్థుని జీవయాత్ర - గోపీచంద్

●అమృతం కురిసిన రాత్రి - దేవరకొండ బాలగంగాధర తిలక్

●కాలాతీత వ్యక్తులు - డాక్టర్ శ్రీదేవి

●వేయి పడగలు - విశ్వనాథ సత్యనారాయణ

●కళాపూర్ణోదయం - పింగళి సూరన

●సాక్షి - పానుగంటి లక్ష్మీనారాయణ

●గబ్బిలం - గుఱ్ఱం జాషువా

●వసు చరిత్ర - భట్టుమూర్తి

●అతడు ఆమె - ఉప్పల లక్ష్మణరావు

●అనుభవాలూ..జ్ఞాపకాలు - శ్రీపాద సుబ్రమణ్యశాస్త్రి

●అముక్త మాల్యద – శ్రీకృష్ణదేవరాయులు

●చదువు - కొడవగంటి కుటుంబరావు

●ఎంకి పాటలు - నండూరి సుబ్బారావు

●కవిత్వ తత్వ విచారము - డాక్టర్ సిఆర్ రెడ్డి

●వేమన పద్యాలు – వేమన

●కృష్ణపక్షం – కృష్ణశాస్త్రి

●మట్టిమనిషి - వాసిరెడ్డి సీతాదేవి

●అల్పజీవి – రావిశాస్త్రి

●ఆంధ్రుల సాంఘిక చరిత్ర - సురవరం ప్రతాపరెడ్డి

●ఆంధ్ర మహాభాగవతం – పోతన

●బారిస్టరు పార్వతీశం - మెక్కుపాటి నరసింహశాస్త్రి

●మొల్ల రామాయణం – మొల్ల

●అన్నమాచార్య కీర్తనలు - అన్నమాచార్య

●హంపీ నుంచి హరప్పా దాకా - తిరుమల రామచంద్ర

●కాశీయాత్రా చరిత్ర - ఏనుగుల వీరాస్వామయ్య

●మైదానం – చలం

●వైతాళికులు – ముద్దుకృష్ణ

●ఫిడేలు రాగాల డజన్ – పఠాభి

●సౌందర నందము - పింగళి, కాటూరి

●విజయవిలాసం - చేమకూర వేంకటకవి

●కీలుబొమ్మలు - జివి కృష్ణారావు

●కొల్లాయి గడితేనేమి - మహీధర రామమోహనరావు

●మ్యూజింగ్స్ – చలం

●మనుచరిత్ర- అల్లసాని పెద్దన

●పాండురంగ మహత్యం - తెనాలి రామకృష్ణ

●ప్రజల మనిషి - వట్టికోట ఆళ్వార్ స్వామి

●పాండవోద్యోగ విజయములు - తిరుపతి వేంకటకవులు

●సమగ్ర ఆంధ్ర సాహిత్యం – ఆరుద్ర

●దిగంబర కవిత - దిగంబర కవులు

●ఇల్లాలి ముచ్చట్లు - పురాణం సుబ్రమణ్యశర్మ

●పానశాల - దువ్వూరి రామిరెడ్డి

●శివతాండవం - పుట్టపర్తి నారాయణాచార్యులు

●అంపశయ్య – నవీన్

●చిల్లర దేవుళ్లు - దాశరథి రంగాచార్య

●గణపతి - చిలకమర్తి లక్ష్మీనరసింహం

●జానకి విముక్తి – రంగనాయకమ్మ

●స్వీయ చరిత్ర – కందుకూరి

● మహోదయం - కెవి రమణారెడ్డి

●నారాయణరావు - అడవి బాపిరాజు

●విశ్వంభర – సినారె

●దాశరథి కవిత – దాశరథి

●కథాశిల్పం - వల్లంపాటి వెంకటసుబ్బయ్య

●నేను.. నా దేశం - దర్శి చెంచయ్య

●పెన్నేటి పాట - విద్వాన్ విశ్వం

●ప్రతాపరుద్రీయం - వేదం వెంకటరాయశాస్త్రి

●పారిజాతాపహరణం - నంది తిమ్మన

●పల్నాటి వీర చరిత్ర – శ్రీనాథుడు

●రాజశేఖర చరిత్ర – కందుకూరి

●రాధికా సాంత్వనము - ముద్దు పళని

● స్వప్న లిపి – అజంతా

●సారస్వత వివేచన - రాచమల్లు రామచంద్రారెడ్డి

●శృంగార నైషధం – శ్రీనాథుడు

●ఉత్తర రామాయణము - కంకంటి పాపరాజు

●విశ్వ దర్శనం - నండూరి రామమోహనరావు

●అను క్షణికం - వడ్డెర చండీదాస్

●ఆధునిక మహాభారతం - గుంటూరు శేషేంద్రశర్మ

●చంఘీజ్ ఖాన్ - తెన్నేటి సూరి

●చాటు పద్య మంజరి - వేటూరి ప్రభాకరశాస్త్రి

●చితి.. చింత - వేగుంట మోహనప్రసాద్

●గద్దర్ పాటలు – గద్దర్

●హాంగ్ మీ క్విక్ - బీనాదేవి

●ఇస్మాయిల్ కవిత – ఇస్మాయిల్

●కుమార సంభవం - నన్నే చోడుడు

●మైనా - శీలా వీర్రాజు

●మాభూమి - సుంకర, వాసిరెడ్డి

●మోహన వంశీ – లత

●రాముడుండాడు రాజ్యముండాది – కేశవరెడ్డి

●రంగనాథ రామాయణం - గోన బుద్దారెడ్డి

●సౌభద్రుని ప్రణయయాత్ర - నాయని సుబ్బారావు

●సూత పురాణం - త్రిపురనేని రామస్వామిచౌదరి

●సాహిత్యంలో దృక్పథాలు - ఆర్ఎస్ సుదర్శనం

●స్వేచ్ఛ – ఓల్గా

●కరుణశ్రీ - జంధ్యాల పాపయ్యశాస్త్రి

●వేమన - రాళ్లపల్లి అనంతకృష్ణశర్మ

●తృణకంకణం – రాయప్రోలు

●హృదయనేత్రి - మాలతీ చందూర్

●బ్రౌను నిఘంటువు - చార్లెస్ బ్రౌన్

●నీతి చంద్రిక - చిన్నయ సూరి

●తెలుగులో కవితా విప్లవాల స్వరూపం - వేల్చేరు నారాయణరావు

●నీలిమేఘాలు – ఓల్గా

●అడవి ఉప్పొంగిన రాత్రి – విమల

●చిక్కనవుతున్న పాట - జి లక్ష్మినరసయ్య, త్రిపురనేని శ్రీనివాస్

●కొయ్య గుర్రం – నగ్నముని

●నగరంలో వాన – కుందుర్తి

●శివారెడ్డి కవిత – శివారెడ్డి..

స్వచ్ఛదనం‌- పచ్చదనం

 గ్రామాలు, పట్టణ ప్రాంతాల్లో పారిశుద్ధ్యం మెరుగుపర్చాలన్న లక్ష్యంతో రాష్ట్ర ప్రభుత్వం నేటి నుంచి స్వచ్ఛదనం, పచ్చదానం కార్యక్రమాన్ని చేపట్టనుంది*

*నేటి నుంచి ఈ నెల 9వ తేది వరకు అయిదు రోజులపాటు ప్రత్యేక కార్యక్రమాలు చేపట్టేందుకు రాష్ట్రంలోని 12,769 గ్రామ పంచాయతీలు, 127 మునిసిపాలిటీలు, కార్పొరేషన్ల పరిధిలో అధికారులు అన్ని ఏర్పాట్లు చేశారు. స్వచ్ఛదనం- పచ్చదనం కార్యక్రమంపై నేడు ప్రజలకు అవగాహన కల్పించనున్నారు. అదే విధంగా ప్రభుత్వ కార్యాలయాలు, కూడళ్లు, రోడ్లను శుభ్రం చేయడం, మరుగుదొడ్లు లేని ఇళ్లను గుర్తించడం, ఇళ్లలోని చెత్తను సేకరించి సెగ్రిగేషన్‌ షెడ్లకు పంపడం, చెత్త సేకరించే వాహనాలకు జీపీఎస్‌ వ్యవస్థను అమర్చడం వంటి కార్యక్రమాలు చేయనున్నారు*

*💥ఈ నెల 6న తాగునీటిని అందించే ట్యాంకుల శుభ్రత, క్లోరినేషన్‌, ఇంకుడు గుంతల ఏర్పాటు, చెరువులను సంరక్షణ, కలుషితం కాకుండా చూడటం, 7న గ్రామాలు, పట్టణాల్లోని ముంపు ప్రాంతాల్లో మురుగా నీరు నిలువకుండా చర్యలు తీసుకోవడం, మురుగునీటి గుంతలను పూడ్చటం, 8న సీజనల్‌ వ్యాధులపై ప్రజలకు అవగాహన కల్పించడం, వీధి కుక్కలను యానిమల్‌ బర్త్‌ కంట్రోల్‌కు తరలించడం, ఇళ్లలో నీరు నిల్వ ఉన్న చోట ఆయిల్‌ బాల్స్‌ వేయడం, 9న శిథిలావస్థకు చేరిన భవనాలను గుర్తించి వాటిని తొలగించే చర్యల చూపట్టడం, రోడ్లకు ఇరువైపులా ఎండిపోయిన చెట్లను తీసేయడం వంటి కార్యక్రమాలు చేపట్టనున్నారు. అలాగే ప్రతి మంగళ, శుక్రవారాన్ని డ్రై డేగా పాటించడంపై ప్రజల్లో అవగాహన కల్పించనున్నారు. రోజువారీగా చేపట్టే ప్రత్యేక కార్యక్రమాల్లో ప్రభుత్వ విభాగాలతోపాటు స్థానిక నాయకులు, యువకులు, స్వయం సహాయక సంఘాల మహిళలు, స్వచ్ఛంద సంస్థల ప్రతినిధులు, వార్డు కమిటీ సభ్యులు పాల్గొననున్నారు*

అసామాన్యుల చరిత్ర - ప్రణయ హంపి నవల

మిత్రులందరికీ నమస్కారం 

జై భీమ్ 

తెలుగు నేలలో 

తెలుగు సాహిత్యంలో అత్యంత ప్రాముఖ్యమైనది రాక్షస తంగడి యుద్ధం.

ఈ యుద్ధాన్ని స్ఫూర్తిగా తీసుకొని అంతరాలు లేని బహుజన సమాజాన్ని ఆవిష్కరించిన నవల 

మారుతి పౌరోహితం గారి ప్రణయ హంపి పై నేను రాసిన సమీక్ష వ్యాసం ఆగస్టు మాసం 2024 నడుస్తున్న తెలంగాణ సంచిక (యుజిసి జర్నల్)లో ప్రచురిచితమైనది. 

ప్రచురించిన ప్రధాన సంపాదకురాలు స్నేహలత అక్క గారికి 

ప్రొఫెసర్ కాశీం అన్న శివరాత్రి సుధాకర్ అన్నగారికి కృతజ్ఞతలు.

నడుస్తున్న తెలంగాణ ఆన్లైన్ లింక్ లో చదవచ్చు

నడుస్తున్న తెలంగాణ మాస పత్రిక లింక్ లో చదవవచ్చు

అసామాన్యుల చరిత్రకు దర్పణం 'ప్రణయ హంపి'

             - డా. సిద్దెంకి

"తారీకులు దస్తావేజులు అవి కావోయ్ చరిత్రకర్థం...

ప్రభువెక్కిన పల్లకి కాదోయ్ దానిని మోసిన బోయీలు ఎవరు" అంటూ సామాన్యుని గురించి ఆలోచింపజేసిన తెలుగు సాహిత్యం అనేక ప్రక్రియల్లో వివిధ కోణాల్లో సాధారణ జీవితాలను ఆవిష్కరిస్తూనే ఉంది. 

 మనసు పెట్టి తడిమితే పునాదులలో దాగిన సామాన్యుని స్వేద పరిమళం తొవ్వినాకొద్ది జీవపు ఊటలా కనబతూ ఉంటది. ఎంత కప్పి పెట్టినా, ముల్లెగట్టిన సూది మొనలా పొడుచుకొని బయటికి వస్తూ ఉంటుంది. 

 సామాన్యుల బాధలను విపులీకరిస్తూ మారుతి పౌరోహితం రాసిన నవల "ప్రణయ హంపి." ఛాయా బుక్స్ హైదరాబాద్ వారు ప్రచురించిన చారిత్రక కాల్పనిక నవల. 

ఇటీవల కాలంలో రాయలసీమ మండలికములో అక్కడి ఆత్మను పట్టుకొని నెర్రలు వారిన జీవితాల్లోని విషాదాలను అక్షరాల్లో 'నీల్లింకని నేల' లాంటి కథలతో విలపిస్తూ... "ఊరిమర్లు" కథా సంపుటిని ప్రచురించి తెలుగు సాహిత్యంలో ప్రత్యేకత నేర్పరచుకున్న మారుతి పౌరోహితం అక్షరం మానవత్వానికి చిరునామా. మనిషి తత్వానికి పంచనామ.

సామాన్యుల సాహసం,‌ సమాజ హితం కోసం పాటుపడే మనుషుల జీవితమే 'ప్రణయ హంపి' నవల.

 చారిత్రక నవలలు దాదాపు రాజుల కోణంలోనూ, రాణుల కోణంలోనూ రాయబడ్డ కావ్యాలే. కానీ సామాన్యుల జీవిత గాథలను విజయనగర పతనంలోనూ సమాజ హితం కోసం పాటుపడ్డ యువతీ యువకుల ప్రేమ కథనే ఈ కాల్పానిక నవల. 

కాకతీయుల తర్వాత తెలుగు నేలను ఏకఛత్రాధిపత్యంగా పరిపాలించింది విజయనగర సామ్రాజ్యం. 

నాలుగు వంశాలు, ఏడు తరాలు పరిపాలించిన విజయనగర సామ్రాజ్యంలో శ్రీకృష్ణదేవరాయల మరణానంతరం అరివీటి వంశపు అలియ రామరాయలు చిట్టచివరి రోజుల సామాజిక ‌ ప్రతిబింబమే ఈ నవల.

విజయదశమి పర్వదినాన తుళ్ళి పడుతున్న యవ్వనంతో హంపినగరం కేరింతలు కొడుతున్నది. ఉత్సవ ఆచారం ప్రకారం బలి నిర్ణయమైనది. మహిషాన్ని వధించడానికి ఆహ్వానించినా ఎవరూ ముందుకు రాలేని సమయంలో నేనున్నానని ధైర్యసహసాలతో ముందుకొచ్చి మహిషుడి అన్న వలె ఉన్న ఆ దున్నను ఒక్క వేటుతో నరికిన వీరుడు అనెగొంది సంబజ్జ గౌడ. వాయిద్యములు దిక్కులు పిక్కుటిల్లుతున్న వేళ, ప్రజల కేరింతల నడుమ అలియ రామరాయలు‌ తన సింహాసనం నుంచి లేచి వచ్చి "భలా భళివీరుడా ! నీవంటి బలశాలి రాజ్యమునకు అవశ్యం" అని ఆలింగనం చేసుకున్నాడు. అదే రోజు రాత్రి విరూపాక్ష స్వామి ఆలయ వీధిలో ఆనెగొంది నివాసి ముద్దుకుప్పాయి నృత్య ప్రదర్శనకు మైమర్చి చూస్తున్నాడు. ముద్దు కుప్పాయి చూపులు సంబజ్జ గౌడ్ ను తాకాయి. చూపులతో ప్రారంభమైన వారి స్నేహం పౌర్ణమి నాటి రాత్రి వేళ అంజనాద్రి చెట్టు కింది కలయికకు నాంది పలికింది. 

వెదజల్లే వెన్నెలలో

పరస్పర పొగడ్తల నడుమ బిడియం సమసిపోయి ఇరువురి హృదయాల్లో ప్రేమ అంకురించింది. ఇరువురి కుటుంబ చరిత్రను పంచుకొన్నారు. 

సామంత రాజులు నన్ను వివాహం ఆడుతామని ప్రతిపాదించినా నేను ఒప్పుకోలేదు. సమాజ హితం కోరే నృత్య కళ అంటే నాకు ప్రాణం.

కళకు సంకెళ్లు పడటం నా మనసుకు నచ్చనిది. నీ గురించి తెలిసే ఈ నా నిర్ణయం అని ముద్దు కుప్పాయి నివేదించింది.

 సమాజంలోని అంతరాలు పోవాలని ప్రబోధించిన కనక దాసరు అనుయాయి అయినా నా తండ్రి బైరప్ప గౌడ " నీ చుట్టూ ఉన్న నలుగురు సుఖమే నీ సుఖము" అని నాకు నేర్పాడని సంబజ్జ గౌడు వివరిస్తూ రాజు సైన్యములో చేరి రాజ్య రక్షణకు రమ్మన్నాడు. సైనికులకు భవిష్యత్తు అనిచ్చితం కదా మన పెళ్ళికి ఆటంకం అవుతుంది కదా అని ఆలోచించమంటాడు.

యుద్ధానికి

తక్షణమే వెళ్లండి. అంతా మంచే జరుగుతుందని హితువు పలికింది. నేను నీ రాకకోసం, నీ సంకేతం కోసం శ్రీ నా రంగనాథ స్వామి దేవాలయంలో వేచి చూస్తాను అని ముద్దు కుప్పాయి చెప్పి శుభమస్తు అని నిష్క్రమించింది. 

అలియా రామరాయలు సభా భవనంలో దొడ్డ సంకణ నాయకతో సభ భవనంలో ప్రవేశించిన సంబజ్జ గౌడ్ "ఆజ్ఞ ప్రభూ! నీ ప్రాణం నాకు నా ప్రాణం అడ్డు అని ప్రమాణం చేస్తున్నానని వాగ్దానం చేసి అంతరంగికుడిగా అంగరక్షకుడిగా చేరాడు.

రాజ కొలువులో చేరిన సంబజ్జ గౌడకు ఇంటి వద్ద ఉన్న ముద్దు కుప్పాయికి పరస్పరం ఆలోచనలతో నిద్రలేని రాత్రులవుతున్నాయి. 

ఆనెగొందికి తిరిగి వచ్చినా సంబజ్జ గౌడ్ ముద్దు కుప్పాయి కలుసుకున్నారు.

నీవు లేకుండా వంద సంవత్సరాలు జీవించడం కంటే రేపు మరణించడం మేలు అని తన అంతరంగాన్ని ఆవిష్కరిస్తున్నప్పుడు ఆమెను సంబజ్జ గౌడ్ కౌగిలించుకుని నోటిని మూసి "నీలాంటి అమ్మాయిలు సరసాల కోసం కాకుండా ప్రేమ కోసం సృష్టించబడతారు" అని హృదయపూర్వకంగా హత్తుకుంటాడు.

పంచ పాదూషాల వల్ల

విజయనగర సామ్రాజ్యం పై యుద్దచ్ఛాయలు కమ్ముకున్నాయని వివరిస్తాడు.

యుద్ధం అనివార్యమైనప్పుడు వీరుడి కర్తవ్యం రాజ్య రక్షణయే కదా అని యుద్ధానికి పురికొల్పుతుంది ముద్దు కుప్పాయి. 

ఒక స్త్రీ ఏ పురుషుడినైనా ప్రేమించి పెళ్లి చేసుకోదలిచితే అతన్ని తనకు భర్తగా ప్రసాదించాలని సిరిమాను మొక్కు చెల్లిస్తారని తెలిపింది. తాను సిరిమాను సేవ చేస్తానని మొక్కుకున్నానని అలా శ్రీ రంగనాథ స్వామికి మొక్కు చెల్లిస్తున్నానని తెలియజేసింది. 

మరునాటి ఉదయం దేవాలయ ప్రాంగణంలో ఇనుపకొండిని వీపు చర్మం లోపలకు గుచ్చారు. సిడిని పైకి ఎత్తారు. ఆమె ఎడమ చేతిలో చిన్న బాకును ధరించింది. స్తంభానికి తగిలించి ఆమెను సిడిపైకి లాగాడు. ఆమె కొక్కెమునకు వేలాడుతుండగా జనం జయజయ ధ్వానాలు చేశారు. రక్తము కాళ్ళ పొడవునా కారుతున్నా ఆమె ఏ మాత్రం బాధను ప్రదర్శించడం లేదు. దైవస్మరణ చేస్తూ ఎడమ చేతిలోని బాకుని తిప్పుతూ కుడి చేతిలో నిమ్మకాయలను తన ప్రియుడు సంబజ్జ గౌడ్ పైకి విసురుతుంది.

ఆ వేడుకను చూస్తున్న సంబజ్జ గౌడ్ కి ఏకకాలంలో దుఃఖము సంతోషమూ, విస్మయం కలిగింది.

అలియ రామరాయల రాజ్యంలో సకల మర్యాదలు అనుభవించిన రాయబారి ఆలీ ఆదిల్ షాకు ఇస్లాం పై గౌరవం లేదని విజయనగర సామ్రాజ్యంపై దండెత్తాలని విద్వేషాలు నింపారు. అహ్మద్ నగర్ బీదర్, బీరార్, గోల్కొండ మొదలగు పంచపాదుషాలు విజయనగరం పై యుద్ధానికి సిద్ధమయ్యారని వేగుల సమాచారం అందగానే యుద్ధానికి సన్నద్ధమయ్యారు. 

తాను వలందిని అని ఒక యవ్వనవతి పరిచయం చేసుకొని మనసిప్పి మాట్లాడుతూ

విజయనగర సామ్రాజ్యంలో వ్యభిచారం అధికారికమని, మేము రాజుకు పన్ను చెల్లిస్తాం. మా నుండి వచ్చే ఆదాయాన్ని సైన్యానికి జీతం ఇచ్చేందుకు రాజు వినియోగిస్తున్నారు. యుద్ధం అంటేనే మేమంతా వణికిపోతాం. కళ్యాణి ముట్టడి సమయంలో యుద్ధానికి ఐదు లక్షల మంది సైనికులు బయలుదేరితే మా వారు ఇరువై రెండు వేలమంది వారిని అనుసరించారట. రాత్రుల్లో సైనికులకు సుఖాన్ని ఇవ్వటమే మా పని. అట్లా అంతమందికి ఈ కొద్దిమంది సరిపోతారా? యుద్ధం మాకు ప్రత్యక్ష నరకం అని హృదయ విదారకంగా నివేదించింది.

సున్నిత మనస్కురాలైన వలంది ఎలా పరిస్థితులు ఎదుర్కోగలుగుతుందో అనే ఆలోచనతో ఆ రాత్రి నిద్ర రాలేదు. మొదటిసారిగా యుద్ధం ఆగితే బాగుంటుందని సంబజ్జ గౌడ్ కి అనిపించింది. 

అలియరామ రాయలకు ఆలోచిస్తుండగా సంగతి మహల్లోనే నిద్రించినప్పుడు అజ్ఞాత వ్యక్తులు తన చెవి కమ్మల నుండి ముత్యాలను బలవంతంగా తీసుకువెళ్లినట్లు కలలోంచి ఉలికి పడి లేచాడు. విస్మయం పొందాడు. పండితోత్తములను సంప్రదించి వివిధ దోషాల నిమిత్తం సంహరించే పూజలు గావించాడు. పిమ్మట ఆస్థాన పండితులు విజయలక్ష్మి మిమ్ములను తప్పక వరిస్తుందని నమ్మకం కలిగించారు. 

సంబజ్జ గౌడ్ ను, వలందిని యుద్ధమునకు సాగ నంపుటకు ముద్దుకుప్పాయి మైదానంలోకి వచ్చింది. మీరు ముందు మనసును గెలవాలి. మనసుపై విజయం మీ విజయానికి మొదటి మెట్టు అని ముద్దుకుప్పాయి ప్రేరేపించి శుభ వచనాలు అందించింది. ముద్దుకుప్పాయి చూపుతున్న ప్రేమకు వలందికి కన్నీళ్లు వచ్చాయి. నేను, సంబజ్జ గౌడ క్షేమంగా తిరిగి వస్తామని హామీ ఇచ్చి ముందుకుప్పాయిని వలంది సాగనంపింది.

రాక్షస తంగడి గ్రామాల మధ్య యుద్ధం ప్రారంభమైంది. తొంభై ఏళ్లు పైబడ్డా ముప్ఫై ఏళ్ల యువకుడి ధైర్య సాహసాలు ప్రదర్శించే రాజు అలియ రామరాయులుకు రక్షణ కవచంగా సంబజ్జ గౌడ్ ఉన్నాడు. ఒకనాటి సాయంత్రం యుద్ధ విరమణ అనంతరం పరిసరాలు గమనిస్తుంటే మద్యం, మాంసం, మగువలతో సైనికులు మునిగి తేలుతుంటే వలంది గుర్తుకొచ్చి ఆమె దగ్గరికి వెళ్ళాడు. అప్పటికే శుష్కించిన దేహంతో మరణ పడకపై ఆయాస పడుతున్నది. మీరు రేపు ఉదయాన్నే యుద్ధానికి వెళ్లవలసిన వారు వెళ్లి విశ్రమించండి.

 మీరు యుద్ధ విజేతలవుతారు. వలందిని చూసి సంబజ్జ గౌడ్ దుఃఖపడతాడు. మీకోసం ముద్దుకుప్పాయి ఎదురు చూస్తుంటుంది. జాగ్రత్త అని చెప్పి పంపిస్తది.

పాదుషాల ఫిరంగుల ధాటికి తట్టుకోలేక అశేషమైన విజయనగర సైన్య సమూహం రాలిపోతున్నది. ఫిరంగులు బలి తీసుకుంటున్నాయి. తిరుమల రాయల ఎడమ కంట్లో ఆదిల్షా సైనికుడు ఒక్కడు బరిసె దింపాడు. పక్కకు తీసుకెళ్లి తిరుమల రాయలకు హుటాహుటిన వైద్యం అందించారు.

ఒక దళవాయి దూసుకొరావడానికి గమనించిన అలియా రామరాయలు పెద్ద కుమారుడు కృష్ణప్ప యుద్ధంలో మరణించిన విషాద వార్త విన్నాడు. సంబజ్జ గౌడు వారిస్తున్న వినకుండా అంబారి దిగాడు అలియరామరాయలు. ఒక ఏనుగు పిచ్చి పట్టినట్లు ఆలయ రామరాయలు అంగరక్షకుల పైకి దూసుకెళ్లింది. అలియరామరాయులకు ఏనుగు మధ్య సంబజ్జ గౌడ్ దూరి రాజును తప్పించాడు. తొండాన్ని పట్టుకున్న సంబజ్జ గౌడను పది అడుగుల దూరం విసిరింది. బంతిలా తన్నింది. కళ్ళు బైర్లుకమ్ముతున్నాయి. పంచభూతాల సాక్షిగా నిన్ను వివాహమాడుతానని మాట ఇచ్చిన ముద్దు కుప్పాయిని స్మరించుకుంటుండగా కళ్ళు మూతలు పడ్డాయి. ఆ తర్వాత నిజాం పాదుషా పొడవాటి కత్తితో అలియా రామరాల తలను ఒక్క వేటుతో చంపేశాడు. ఫిరంగి గుండు పేల్చుతున్న బీజాపూర్ సైన్యాలకు పెమ్మసాని ఎర్ర తిమ్మానాయుడు గమనించి తిరుమల రాయల్ని కాపాడుతూ చనిపోయాడు. క్రమక్రమంగా విధ్వంసం జరిగి హంపి పాడు పడిన హంపిగా మారింది. 

సంబజ్జ గౌడ్ ను స్మరించుకుంటూ ముద్దుకుప్పాయి విరహవేదనతో ఉంటున్నప్పుడు తన తల్లి సూచన మేరకు సంబజ్జ గౌడ్ త్యాగాన్ని పరులహితం కోరే అతడి గుణగణాలను కీర్తిస్తూ నృత్యరూపకాన్ని రూపొందించడానికి శ్రీకారం చుట్టింది.

యుద్ధంలో పట్టుబడిన విజయనగర సైనికులతో

బీజాపూర్ కు పశ్చిమ భాగంలో ఆలీ ఆదిల్షా తన భార్య చాంద్ బీబీ స్మారకార్థం చాంద్ బావి(డి)ని తవ్విస్తున్నాడు. పర్యవేక్షుడు ఫారుకి కొంత దయా గుణం గలవారు. ఫారుకికి సల్మా అహ్మద్ తో మాట్లాడడం ఆనందంగానూ ఆధ్యాత్మికంగానూ, తాత్వికంగానూ ఉంటుంది. ఒకనాడు ఫారుకి నీ పూర్తి వివరాలు చెప్పమని అడిగాడు. నా పేరు సంబజ్జ గౌడ్ మాది ఆనెగొంది. నేను అలియ రామరాయుల అంగరక్షకుడిని అంటూ తన విషయాలన్నీ చెప్పడం ప్రారంభించాడు. ముద్దుకుప్పాయి నేను ప్రేమించుకున్నాం. మధ్యలో యుద్ధం రావడం వల్ల మా వివాహం వాయిదా పడిందనీ వివరిస్తాడు. 

కళంకం లేని ప్రేమ ఎల్లప్పుడూ ఒక మార్గాన్ని కనుగొంటుంది. నీ ప్రేమ తప్పక విజయాన్ని సాధిస్తుందని చెప్పాడు. 

తోటలో పూలు కోస్తున్న ముద్దుకుప్పాయితో ఒక దళవాయి సంబజ్జ గౌడ్ బీజాపూర్ లో ఉన్నాడని వివరము చెప్పాడు. 

ముద్దుకుప్పాయి బృందం బీజాపూర్ చేరుకొని నృత్య ప్రదర్శన చేస్తామని పాదుషా గారి ద్వారా ఆనతి పొందినది.

నాయికా నాయకకు జరిగిన ఎడబాటు గురించి ప్రేక్షకులందరికీ కళ్ళు చెముర్చుతుండగా ప్రదర్శన ముగిసింది. ప్రదర్శన వీక్షించిన ఆలీ ఆదిల్షా హృదయం బరువెక్కింది. రూపకం తన మనసును కలిగించిందని కొనియాడాడు. కరుణరస ప్రధానమైన నృత్య ప్రదర్శకం ప్రేక్షకులనందరిని ఆకట్టుకుంది. కానుకలతో కళాకారులను గౌరవిస్తామని ఆదేశాలు ఇచ్చి అక్కడి నుంచి నిష్క్రమించాడు. మరుసటి రోజు ఉదయం రాజుయొద్దకు వచ్చిన కళాకారులతో కథానాయక అభినయం అమోఘం. నీ రూపకం నన్ను అంతలా లీనమయ్యేట్లు చేసిందని ఆ పాత్రకు జీవం పోసావని మెచ్చుకున్నాడు. 

ముద్దు కుప్పాయి మహారాజా మమ్మల్ని క్షమిస్తామంటే ఒక విన్నపం చేసుకుంటామని అర్థించినది. 

తప్పక తీర్చగలం ఏంటో చెప్పండి అని రాజు అడగగానే ప్రదర్శించిన నృత్య రూపకం నా జీవితమే. నాయకుడు ఎక్కడో లేడు మీ ఆధీనంలోనే ఉన్నాడు. చాంద్బావిడి తవ్వకం బాధ్యతలో ఉన్నాడు. ప్రజల దాహం తీర్చడం కోసం మీరు చేస్తున్న మహాకార్యంలో సంతోషంగా పాల్పంచుకుంటున్నాడు. దయచేసి విముక్తి చేయండి అని దీనంగా వేడుకుంది

సైనికుల ద్వారా సంబజ్జ గౌడ్ కు రాజు వద్థ నుంచి కబురు వచ్చింది అన్నాడు ఫరూకి. 

ఈ బావి తవ్వడం పూర్తిగా గాని మిమ్మల్ని కూడా మీ ప్రాంతాలకు పంపుతామని ప్రకటించాడు.

సంబజ్జ గౌడ పరుగున వచ్చి ముద్దుకుప్పాయి కౌగిలించుకున్నారు. ఆనందభాష్పాలతో తడిసిపోయారు. వీరిద్దరిని చూసిన మిగతా వాళ్లందరి కళ్ళలో నీళ్లు వచ్చాయి. 

కన్నీళ్లు తుడుచుకుంటూ ముద్దుకుప్పాయితో ఈయన సల్మా అహ్మద్ ఫారుకి మనకు జీవిత బిక్ష పెట్టిన మహానుభావుడు అని పరిచయం చేసాడు.

నేను, సంబజ్జ మీకు ఆజన్మాంతం రుణపడి ఉంటామంటూ ఉద్వేగంతో చెప్పింది.

తన కాళ్ల మీద పడిన ముద్దుకుప్పాయిని లేపుతూ సోదరి అల్లాహ్ ఉన్నాడు కాబట్టే అనుకున్నది జరిగింది మీరు ఒకరినొకరు నిష్కల్మషంగా ప్రేమించుకున్నారు. ఆ ప్రేమే మిమ్మల్ని ఒకటిగా చేసిందని, దీనిని అల్లా అసాధ్యాన్ని సుసాధ్యం చేశాడు. నాకు సోదరులు లేరు. మా వివాహానికి తప్పక రాగలరు. అని ముద్దుకుప్పాయి చెప్పగానే నీవు నాకు అల్లా ప్రసాదించిన సోదరివి అని మాట ఇచ్చారు. వివాహానంతరం అనతి కాలంలో పుట్టిన వారి గారాలపట్టికి వలంది అని పేరు పెట్టారు.

వర్ణన: రచయిత మారుతి పురోహితం పరిస్థితులకు అనుగుణంగా వర్ణన గావించి పాఠకులకు ఆసక్తి కలిగించాడు. రచయితగా తాను చెప్పదలచుకున్న అంశాన్ని ఉన్నతీకరించి వ్యక్తీకరించారు. కొన్ని )కొన్ని సందర్భాల్లో వారు వ్యక్తీకరించిన వ్యాఖ్యలు అద్భుతంగా ఉన్నాయి. రచయిత వ్యక్తీకరించిన అభిప్రాయాలను విస్తృతంగా రాయవచ్చు.

పాత్రోచిత సంభాషణ: ప్రతిపాత్రకు రచయిత సముచిత స్థానం కల్పించాడు. ఈ పాత్రకు ఎంత నిడివి కేటాయించాలో అంతే నిడివి కేటాయించారు. అలియ రామరాయలు, సంబజ్జ గౌడ్, ముద్దు కుప్పాయి, నాగసాని, వలంది, ఆలీ ఆదిల్షా, పంచపాదూషాల సంభాషణ, ఫారుకి ప్రతి పాత్రకు తగిన విధంగా సంభాషణలు రసవత్తరంగా చిత్రీకరించారు. ఆ సంభాషణలలో జీవం ఉట్టిపడే విధంగా చాతుర్యాన్ని ప్రదర్శించాడు. 

ప్రణయ హంపిలోని సామాజిక పరిస్థితులు: కాల్పానిక చారిత్రక నవలే అయినా సమాజంలోని వివిధ ఆచారాలు, సంప్రదాయాలు, కట్టుబాట్లు, విలువలు, మొదలైనవి గమనించవచ్చు. రాజరిక ఠీవి ప్రదర్శించడం. దొడ్డ సంకన అలియరామరాయల పాదాన్ని ముద్దు పెట్టుకోవడం ప్రభు భక్తి ప్రదర్శనకు పరాకాష్టగా ఆవిష్కరించబడ్డది. అంగరక్షకులు నాలుగు !రకాల కొలువులు రాజు వారికి చేస్తారని వివరించబడింది. అత్యంత క్లిష్టమైన సిరిమాను సేవను ముద్దుకుప్పాయి నిర్వహించిన తీరును నాటకీయంగా రచయిత మలిచాడు.

మతము - సంస్కరణ: పరమాత్ముని దృష్టిలో మానవుల మధ్య అంతరాలు లేవని తెలియజెప్పడం భక్తి ఉద్యమం యొక్క ప్రత్యేకత. కనక దాసరి సమాజంలో అంతరాలు పోవాలని ప్రబోధించాడు. కనుక దాసరికి ఆలయ ప్రవేశం నిరాకరించినప్పుడు గోడలు కూలి, విగ్రహ రూపంలో ఉన్న దైవమే ఆయన వైపు తిరిగినట్లుగా ఈ నవలలో చూస్తాం. ఇది దళితుల భక్తికి అత్యంత ఉన్నతీకరణగా చెప్పవచ్చును. కనక దాసరు అనుయాయి బైరప్ప గౌడ్ కుమారుడే సంబజ్జ గౌడు.

 తారతమ్యాలు - పరిష్కారం: శూద్రులు బ్రాహ్మణుల మధ్య ఉన్న తారతమ్యాన్ని రాగి పిండి బియ్యప్పిండి రెండు పోట్లాడుకున్న వైనాన్ని పోలికలతో తేల్చి చెప్పుతూ సమాజంలో అందరూ సమానమే అందరితో అందరికీ అవసరాలు ఉంటాయి కాబట్టి మనుషుల మధ్య తారతమ్యాలు ఉండకూడదు అని చెప్పబడ్డది. 

బహుజన తత్వం: సమాజంలోని అతడు బడుగు బలహీన వర్గాల వారు అందరూ బహుజనలే. సంబజ్జ గౌడ్ నవల నాయకుడు. కథానాయకి ముద్దుకుప్పాయి ఒక నృత్య కారిణి. ఆనాటి వ్యవస్థలో వ్యభిచారం గురించి వివరించడం అంటే సమాజాన్ని చిత్రించడమే.

పరమత సహనం: భారతదేశ హిందూ సంప్రదాయ బద్ధమైన దేశమే అయినా ముస్లిం పాలకులు పరిపాలించడం వల్ల వారి ప్రభావం ఈ సమాజంపై సమర్థవంతంగా ఉంది. మహమ్మదీయుల ఆచా రాలు పరిస్థితులు గౌరవించారని చెప్పడానికి ఉదాహరణ: మహమ్మదీయులు అవిశ్వాసులకు అభివాదం చేయరనే ఎరుకతో అలియరామరాయులు తమ సింహాసనం పక్కన ఒక బంగారు ఆశను దీవించి ఆ ఆసనంపై పవిత్ర ఖురాన్ ఉంచాడు. ముస్లింలు వ్యక్తులకు అభివాదం చేయడంలో తమ పవిత్ర గ్రంధానికి అభివాదం చేశామని భావన కల్పించడం కొరకు ఏర్పాటు చేశాడు. 

త్రిపాదుషాల కుట్రలు మొదలైనవి వర్ణించబడ్డాయి. 

వేశ్యలు తమ శరీరాలను అమ్ముకోరు. తమ శరీరాలను అద్దెకిస్తారు. నిత్య సుమంగళులు. మాకు వివాహాలు ఉండవని వలంది మనోగతం ఆవిష్కరించడం ఆనాటి పరిస్థితులకు ప్రతిబింబం. వేశ్యలందరూ దేవదాసీలు కారు. కానీ దేవదాసులు అందరూ వేశ్యలే అని వాస్తవాన్ని తెలియజేశారు. వ్యభిచారం స్వీకరించేందుకు ముద్రాదికోత్సవం అద్దం చూపడం అనే మతపరమైన ఆచారాన్ని ఆనాటి రోజుల్లో నిర్వహిస్తారని, ఈ కార్యక్రమానికి వేశ్యలందరూ హాజరవుతారని వివరించారు. యుద్ధం అంటే వేశ్యలు వణికిపోతారని వలంది మాటల్లో మనం వింటాం.

యుద్ధ సన్నద్ధతను తెలిపే శబ్దాలు శంఖు, కహాళ, డక్కా, దిక్కులు పిక్కటిల్లేలా మ్రోగడం మొదలైనవి కనబడుతుంటాయి. యుద్ధాలు మోసం పైనే ఆధారపడి ఉంటాయి జాగ్రత్త అని ముద్దు కుప్పాయి చెప్పడం యుద్ధాల్లో మోసాలు ఉంటాయని వ్యక్తీకరించడమే. ముప్ఫైఆరు రకాల పనులు కట్టించుకుని కనీస బాధ్యత లేకుండా ఎవరి దారి వారు చూసుకుంటే ఎలా అని హంపిని విడిచి వెళ్లి పోతున్న వారిని ముసలి వాళ్లు శాపనార్ధాలు పెట్టడం ఆనాటి ఓటమి అనంతర పరిస్థితులకు దర్పణంగా నిలిచాయి. 

యుద్ధంలో ఓడిపోయిన వారిని చెరపట్టడం సర్వసాధారమని చెరపట్టబడిన సైనికులతో వెట్టి పని చేయడం అతి సామాన్య విషయమని నాటకీయంగా ప్రదర్శించబడ్డది. ఈ నవలలో బడుగు బలహీన వర్గాల పరిస్థితులను ఇంకా చిత్రించాల్సి ఉంటే ఇంకా బాగుండేదనిపించింది

సమాజ హితం కోరిన ఇద్దరు యువతీ యువకులు తమ ప్రణయాన్ని దేశం కోసం అంకితం ఎలా చేశారో వివరించబడడం మనం చూడవచ్చు. ఈ నవలను చక్కగా తీర్చిదిద్దిన రచయిత మారుతి పౌరోహితం గారికి అభినందనలు.  

-డాక్టర్ సిద్దెంకి యాదగిరి 

9441244773

ఫేస్బుక్ లింకు లో చదవగలరు